Theo ghi nhận của phóng viên báo Tiền Phong, trên địa bàn TP.HCM hiện có hàng trăm khu dân cư tự phát trên đất nông nghiệp. Người dân sống trong những căn nhà không số ở các khu dân cư tự phát, giao dịch mua bán bằng hình thức vi bằng.
Nơi xuất hiện nhiều khu dân cư, điểm nhà ở tự phát nhiều nhất nằm ở phía Bắc TP.HCM (Bình Dương cũ). Trong đó, phải kể đến các địa bàn thuộc TP Tân Uyên (cũ) hơn 90 khu, điểm; TP Bến Cát (cũ) khoảng 50 khu, điểm; TP Dĩ An (cũ) nhiều nhất với 362 khu, điểm.
 |
| Một khu nhà ở tự phát trên địa bàn phường An Phú, TPHCM được xây dựng từ nhiều năm trước. Đây là một trong các điểm được khảo sát để đánh giá, nếu phù hợp quy hoạch sẽ được chỉnh trang để tồn tại. |
Thời gian qua, chính quyền địa phương vào cuộc, tổ chức xử lý, chỉnh trang, loại bỏ khoảng 50 khu, điểm nhà ở tự phát. Những cư dân sống trong căn nhà không số còn lại đang thấp thỏm, lo lắng.
Ghi nhận của phóng viên, bên cạnh việc cưỡng chế, tháo dỡ những khu dân cư, điểm nhà ở tự phát, một số điểm phù hợp quy hoạch, có khả năng chỉnh trang, cơ quan chức năng địa phương đã gỡ vướng, cho phép tồn tại, nhằm tạo điều kiện cho người dân ổn định cuộc sống.
Theo số liệu thống kê của cơ quan chức năng cho thấy, tại khu vực TP.Dĩ An cũ đã nghiệm thu phương án hạ tầng để chỉnh trang 21 khu và đã cấp sổ 15 khu với 567 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
 |
| Một khu nhà ở tự phát trên địa bàn phường Tân Khánh, TP.HCM. |
Đại diện Sở Quy hoạch và Kiến trúc TP.HCM cho biết thời điểm trước khi hợp nhất, tỉnh Bình Dương (cũ) xây dựng kế hoạch về chỉnh trang, cải tạo, nâng cấp hạ tầng kỹ thuật thiết yếu các khu dân cư trong đô thị và nông thôn đến năm 2030 nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng cuộc sống của người dân trên địa bàn.
Việc chỉnh trang đô thị, nhất là các khu phân lô tự phát có ý nghĩa quan trọng, góp phần vào xây dựng đô thị văn minh, hiện đại, phát triển bền vững.
Theo đó, kế hoạch chỉnh trang gồm 2 nội dung: thực hiện cải tạo, chỉnh trang các khu nhà ở tự phát và cải tạo chỉnh trang các tuyến đường hẻm, đảm bảo hạ tầng thiết yếu. Về nguồn lực thực hiện cải tạo, chỉnh trang các khu dân cư tự phát sẽ theo hướng Nhà nước và nhân dân cùng làm để đảm bảo hạ tầng tối thiểu.
Lần đầu tiên vào năm 2017, UBND tỉnh Bình Dương (cũ) có văn bản hướng dẫn xử lý những nhà xây không phép trước tháng 1/2014 nhằm tạo điều kiện cho người dân ổn định. Theo đó, cơ quan chức năng đã hướng dẫn chủ các công trình hoàn thiện các thủ tục pháp lý cũng như sửa sang nhà phù hợp. Tuy nhiên, chỉ áp dụng cho những khu phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hoặc phù hợp với quy hoạch phân khu chức năng đã được phê duyệt.
Đối với những nhà xây không phép, trái phép ở khu vực không phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt thì cưỡng chế, tháo dỡ.
 |
| Một khu nhà ở tự phát được xây dựng từ nhiều năm trước tại phường Tân Khánh, TP.HCM. |
Sở Xây dựng TP.HCM khuyến cáo, chủ đầu tư, người dân không nên xây dựng nhà ở tại các khu vực không được cấp phép nhằm tránh thiệt hại về tài sản, xáo trộn cuộc sống khi bị lực lượng chức năng phát hiện xử lý cưỡng chế.
Trong khi đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM cho biết đơn vị này vừa có văn bản yêu cầu các xã, phường thuộc địa bàn tỉnh Bình Dương (cũ) khẩn trương kiểm tra toàn diện việc phân lô, bán nền trên địa bàn.
Cụ thể, Sở Nông nghiệp và Môi trường đề nghị chủ tịch UBND 36 xã, phường khu vực tỉnh Bình Dương (cũ) khẩn trương thực hiện công tác kiểm tra chuyên ngành việc phân lô, bán nền trái phép trên địa bàn. Kết quả thực hiện báo cáo về sở trước ngày 31/12/2025 để tổng hợp báo cáo UBND TP.HCM.
Chỉ đạo của Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM nhằm giải quyết dứt điểm tình trạng phân lô, bán nền, xây dựng trái phép trên địa bàn diễn ra trong thời gian qua.
Một số khu dân cư, nhà ở tự phát gắn bảng hiệu trên địa bàn phường Tân Khánh, TPHCM:
 |
| Khu dân cư 43 căn. |
 |
| Khu dân cư 42/4. |
 |
| Khu dân cư 99 căn. |
 |
| Khu dân cư Thanh Bình. |
