Vương quốc Anh đang đẩy mạnh các kế hoạch phát triển năng lượng hạt nhân, coi đây là trụ cột quan trọng trong chiến lược chuyển đổi năng lượng sạch và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Tại Hội nghị Nuclear 2025 của Hiệp hội Công nghiệp Hạt nhân diễn ra mới đây ở London, Bộ trưởng Năng lượng Anh Ed Miliband khẳng định, tham vọng của chính phủ nước này về năng lượng hạt nhân mới "chỉ mới bắt đầu".
Chính phủ có kế hoạch xây thêm nhiều lò phản ứng – cả lớn và nhỏ, và đã bắt đầu tìm kiếm địa điểm thích hợp.
"Công việc chúng tôi đang làm để thúc đẩy các dự án như Hinkley Point C, Sizewell C và chương trình lò phản ứng module nhỏ (SMR) sẽ mang lại công suất hạt nhân lớn hơn gấp đôi so với nửa thế kỷ qua cộng lại", ông Miliband nói. "Khi nói về nhu cầu điện, ngành công nghiệp này còn có thể làm được nhiều hơn thế nữa".
Theo vị Bộ trưởng, chính phủ "quyết tâm thực hiện lời hứa về SMR và các lò phản ứng module tiên tiến (AMR), và sẽ công bố khung pháp lý cho các dự án điện hạt nhân tiên tiến do khu vực tư nhân tài trợ".
Ông Miliband đặc biệt nhấn mạnh việc cải cách quy định lập kế hoạch, với khung pháp lý mới đã được trình lên cơ quan lập pháp của đất nước tháng trước và dự kiến có hiệu lực vào cuối năm nay.
Ông hoan nghênh các khuyến nghị từ Nhóm công tác đặc biệt về quy định hạt nhân, chấp nhận nguyên tắc để "làm cho việc xây dựng nhà máy hạt nhân nhanh hơn và rẻ hơn", với kế hoạch triển khai sẽ được công bố trong vòng 3 tháng tới.
Những tuyên bố này không chỉ thể hiện sự cam kết chính trị mà còn mở ra cơ hội cho sự tham gia rộng rãi hơn từ khu vực tư nhân.
Vương quốc Anh đang tập trung vào các dự án quy mô lớn như Hinkley Point C. Ảnh: Sky News
Hiện Vương quốc Anh đang tập trung vào 2 dự án quy mô lớn là Hinkley Point C và Sizewell C. Hinkley Point C, dự án hỗ trợ điện cho 6 triệu hộ gia đình, đã liên quan đến hơn 4.600 công ty Anh. Tương tự, Sizewell C đã ký kết các hợp đồng trị giá hơn 2,8 tỷ bảng Anh, với hàng tỷ bảng nữa dự kiến theo sau.
Bên cạnh đó, chương trình SMR đang tiến triển nhanh chóng, với Rolls-Royce SMR được chọn là nhà thầu ưu tiên cho các lò phản ứng đầu tiên của Anh. Công nghệ module này cho phép xây dựng theo kiểu lắp ráp, giảm thời gian thi công và độ phức tạp.
Chính phủ đã thành lập cơ quan chuyên trách, gọi là GBE-N, để đánh giá các đề xuất, xác định các địa điểm tiềm năng vào mùa thu năm sau, và phù hợp với Kế hoạch Năng lượng Không gian Chiến lược cho thập niên 2030.
GBE-N nhấn mạnh nhu cầu kiểm tra thị trường các công nghệ để đảm bảo giá trị và đầu tư vào chuỗi cung ứng – lĩnh vực mà ông cho rằng "chưa trưởng thành như chúng ta cần".
Tham vọng của Vương quốc Anh không dừng lại ở các dự án hiện tại. Bộ trưởng Miliband cho biết GBE-N sẽ xác định các địa điểm cho các dự án hạt nhân lớn quy mô, bao gồm cả ở Scotland, để hỗ trợ các đánh giá chi tiêu tương lai.
"Tôi đã ủy quyền cho GBE-N xác định các địa điểm phù hợp trên khắp Vương quốc Anh, nơi có tiềm năng triển khai một dự án hạt nhân quy mô lớn khác, bao gồm cả ở Scotland", ông Miliband cho biết tại Hội nghị Nuclear 2025 hôm 4/12.
Dù triển vọng sáng sủa, ngành hạt nhân Anh vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Ví dụ, các dự án tiên phong như Hinkley Point C đòi hỏi sự hỗ trợ tài chính từ nhà nước do rủi ro cao, mặc dù lợi ích từ việc sao chép đã cải thiện hiệu suất lên 20-30% cho đơn vị thứ hai.
Chuỗi cung ứng cần đầu tư lớn để đạt quy mô cần thiết, trong khi quy định cần được đơn giản hóa để giảm chi phí mà vẫn đảm bảo an toàn. Việc tham gia cộng đồng và sự ủng hộ địa phương cũng là yếu tố then chốt cho các dự án đang diễn ra.
Những thách thức này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và các bên liên quan để biến tham vọng thành hiện thực.
Hé lộ địa điểm đặt 3 lò phản ứng hạt nhân Rolls-RoyceĐỌC NGAYNgoài ra, ông Alex Chisholm, Chủ tịch EDF UK, nhấn mạnh rằng ngành hạt nhân Anh phải chuyển sang trạng thái triển khai đều đặn, liên tục và dài hạn các dự án mới, thay vì làm từng dự án rời rạc như hiện nay.
"Triển khai đều đặn nghĩa là chúng ta không được dừng lại sau khi hoàn thành Hinkley Point C, Sizewell C, và thậm chí cả Wylfa. Chúng ta phải biết trước và chuẩn bị ngay từ bây giờ cho những dự án tiếp theo sẽ là gì", ông Chisholm chỉ ra.
"Đồng thời, cần lấp đầy những mắt xích còn thiếu trong chuỗi hạt nhân của Anh, đặc biệt là sản xuất nhiên liệu trong nước tốt hơn và các giải pháp lưu trữ chất thải lâu dài".
"Quan trọng không kém, chúng ta phải biến kinh nghiệm và công nghệ của mình thành hàng xuất khẩu, để hỗ trợ làn sóng phục hưng năng lượng hạt nhân đang diễn ra ở châu Âu và trên toàn thế giới".
Minh Đức (Theo WNN, Reuters)
