Con dao hai lưỡi với Tesla

Xe điện của Tesla song hành cùng đối thủ Waymo. Ảnh: Bloomberg.

Trong thời điểm Tesla đang suy yếu rõ rệt, việc ra mắt xe tự lái là một tín hiệu tốt vực dậy sự quan tâm từ công chúng. Sự kiện một số chiếc Model Y bắt đầu chở khách tính tiền ngày 22/6 vừa qua tại Texas là một cột mốc đáng nhớ của hãng.

Tiềm năng của thị trường xe tự lái là rất lớn, đẩy cổ phiếu của Tesla lên cao. Nhiều nhà đầu tư kỳ vọng rằng trong nhiều năm tới, Tesla sẽ trở thành người dẫn đầu trong lĩnh vực này. Nhưng với màn ra mắt tuần trước của robotaxi, hãng đã để lộ nhiều điểm trục trặc nhỏ, không như quảng bá của Elon Musk.

Tiềm năng đi đôi rủi ro

Việc ra mắt mô hình tân tiến như trên có khả năng trở thành gánh nặng. Theo quan sát của Bloomberg, những chiếc xe tự lái này được định hình bởi những giới hạn rõ rệt, như chỉ hoạt động trong khu vực hẹp, phục vụ khách mời, và mỗi xe đều phải có người giám sát an toàn ngồi bên trong.

Trong khi đó, Tesla quảng bá rằng các xe của họ đã được trang bị sẵn phần cứng để trở thành robotaxi, và phần mềm tự lái do người dùng thử nghiệm huấn luyện, có thể xử lý gần như mọi tình huống. Việc hứa hẹn robotaxi ở khắp nơi, nhưng chỉ với vài chiếc xe có người ngồi kèm bên trong, không mang lại uy tín cho Tesla.

Hơn thế, hãng xe công nghệ bị nghi ngờ thổi phồng kỳ vọng về robotaxi, trong khi thực tế rất ít và còn nhiều hạn chế. Theo Bloomberg, mảng kinh doanh xe điện cốt lõi chiếm 75% lợi nhuận gộp của Tesla nhưng doanh số đang giảm. Thực tế giá trị chỉ có thể được định giá khoảng 50 USD/cổ phiếu, tức chỉ 15% giá trị hiện tại.

Biến động hệ số định giá P/E dự phóng của Tesla. Ảnh: Bloomberg.

Phần lớn còn lại (85%) đến từ niềm tin vào tương lai robotaxi và phần mềm tự lái. Công ty chứng khoán RBC Capital cho rằng 59% giá cổ phiếu Tesla (181 USD) đến từ kỳ vọng robotaxi, thêm 53 USD nữa từ việc kiếm tiền từ phần mềm tự lái.

Tổng cộng, cổ phiếu được định giá 815 tỷ USD, dựa trên các hệ số nhân lợi nhuận hai chữ số, nhưng áp dụng cho doanh thu giả định, không phải lợi nhuận thực tế. Con số này chỉ có thể xảy ra trong 10 đến 15 năm nữa. Vì hiện tại, đây vẫn là những mảng kinh doanh gần như không tạo ra lợi nhuận.

Trong 2 năm qua, mảng xe điện của Tesla đã chững lại. Các mẫu xe giá rẻ từng hứa hẹn vẫn chưa rõ thông tin, và lợi nhuận sụt giảm. Tuy vậy, kể từ khi Elon Musk chuyển hướng mạnh mẽ sang robotaxi và robot đầu năm 2024, hệ số định giá của Tesla đã tăng gấp đôi.

Hệ số định giá thể hiện niềm tin của các nhà đầu tư. Với thị trường 2 tỷ xe cá nhân đang lưu hành trên toàn cầu, tiềm năng cho robotaxi là rất lớn. Dù chưa biết khi nào, nhiều người tin rằng Elon Musk và Tesla sẽ là người dẫn đầu.

Bài toán niềm tin cho Tesla

Trước mắt, niềm tin trên vẫn chưa khớp với thực tế. Sau khi từng chế giễu Waymo, đối thủ xe tự lái từ Alphabet, vì cách tiếp cận thận trọng, mở rộng từ từng thành phố một, Tesla bắt đầu triển khai dịch vụ của mình một cách tương tự.

Tính đến hiện tại, chỉ có một sự cố được báo cáo liên quan đến vấn đề an toàn của robotaxi Tesla trên cổng thông tin trực tuyến của thành phố Austin. Tuy nhiên, các cơ quan quản lý liên bang đã bắt đầu điều tra một số trường hợp robotaxi của Tesla có dấu hiệu vi phạm luật giao thông, được ghi lại qua video.

Theo Bloomberg, việc ra mắt robotaxi đồng nghĩa với Tesla đã bắt đầu bị tính giờ. Vấn đề then chốt nằm ở việc mở rộng hoạt động của dòng xe, cũng như chứng minh tính đúng đắn của chiến lược này. Giá trị kỳ vọng 800 tỷ USD không có nhiều chỗ cho những trục trặc ban đầu như thế.

Ví dụ, một trong những lợi thế được cho là lớn nhất của Tesla là cách tiếp cận "ít cảm biến", loại bỏ các hệ thống như LiDAR, từ đó giúp robotaxi rẻ hơn so với xe được trang bị dày đặc công nghệ như của Waymo. Tuy vậy, đối thủ này có thể phân bổ chi phí đắt tiền đó lên hơn 250.000 chuyến xe mỗi tuần mà họ cung cấp. Trong khi đó, các đối thủ khác, như Zoox của Amazon, cũng đang củng cố vị trí trên thị trường.

Waymo vừa đạt được thoả thuận cung cấp phần mềm tự lái với Toyota. Ảnh: Waymo.

Với một thị trường còn mới và biến động như thế này, kết quả cuối cùng có thể rất khó đoán. Một báo cáo phân tích gần đây từ Goldman Sachs, mô phỏng nhiều quy mô và mức lợi nhuận khác nhau cho các đội robotaxi giả định của Tesla vào năm 2040, đã đưa ra giá trị dao động từ 2,50 đến 81,75 USD/cổ phiếu.

Trước đó, Elon Musk khẳng định rằng tất cả xe Tesla bán ra từ 2016 đều đã có sẵn phần cứng, và chỉ cần cập nhật phần mềm để trở thành robotaxi trong tương lai. Tuy vậy, Business Insider cập nhật rằng hãng đang lắp thêm phần cứng mới cho các xe dùng làm robotaxi như cảm biến âm thanh, bảo vệ camera, thiết bị viễn thông thứ hai.

Trong cuộc đua cấp phép công nghệ robotaxi cho hãng xe khác, Waymo đang dẫn trước khi mới đạt được thỏa thuận hợp tác sơ bộ với Toyota Motor. Cổ phiếu của Mobileye Global, công ty cung cấp công nghệ hỗ trợ lái và tự hành cho nhiều hãng xe, cũng đã tăng 25% trong tuần này.

Một năm nữa có thể người dùng sẽ bất ngờ trước tốc độ tiến bộ của Tesla, nhưng với những gì vừa ra mắt, Tesla chưa đáp ứng được sự tự tin nào cho kỳ vọng đó. Quan trọng nhất, giờ đây công ty của Elon Musk không còn quyền trì hoãn nào nữa.