Huy động hơn 50.000 tỷ vốn tư nhân làm Vành đai 4 TP.HCM

Dự án đường Vành đai 4 TP.HCM có điểm cuối giao với đường trục Bắc - Nam tại khu vực Cảng Hiệp Phước (huyện Nhà Bè), sẽ được đầu tư theo hình thức PPP. Ảnh: Quỳnh Danh.

Chiều 12/6, thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh đã trình Quốc hội Tờ trình về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 TP.HCM.

Đây là dự án thuộc nhóm quan trọng quốc gia đi qua TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai, Long An và Bình Dương. Dự án có điểm đầu tại ngã tư Tóc Tiên - Châu Pha (khu vực nút giao với cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu và Đường tỉnh ĐT.992) và điểm cuối giao với đường trục Bắc - Nam tại khu vực Cảng Hiệp Phước, huyện Nhà Bè, TP.HCM. Tổng chiều dài toàn tuyến khoảng 207,26 km.

Hơn 50.000 tỷ đồng vốn tư nhân làm dự án

Theo nội dung tờ trình, trên cơ sở nguồn lực, khả năng cân đối vốn của các địa phương, tính khả thi, hiệu quả khi triển khai dự án và phân tích, đánh giá ưu nhược điểm từng phương án, các địa phương đã thống nhất đầu tư dự án theo phương thức PPP loại Hợp đồng BOT (Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao).

Việc đầu tư dự án theo hình thức PPP có các lợi thế là huy động được nguồn lực xã hội, giảm áp lực vốn Nhà nước. Theo đó, nếu làm dự án theo hình thức đầu tư công, với đoạn qua Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai, Long An và TP.HCM, tính riêng giai đoạn 1 của dự án đã cần bố trí khoảng 114.299 tỷ đồng vốn ngân sách.

Trong khi ngân sách Trung ương đang tập trung để đầu tư các dự án cao tốc quan trọng giai đoạn 2021-2025 (cao tốc Bắc - Nam phía Đông, Vành đai 3 TP.HCM, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, TP.HCM - Chơn Thành, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột) và các dự án đường bộ cao tốc dự kiến triển khai trong giai đoạn 2026-2030, các dự án đầu tư thuộc lĩnh vực khác của ngành giao thông vận tải.

Ngoài ra, việc đầu tư theo phương thức PPP sẽ giảm đáng kể nguồn ngân sách Nhà nước cần bố trí để phục vụ quản lý, khai thác và bảo trì công trình.

Trong khi đó, đầu tư dự án theo phương thức PPP dự kiến thu hút được khoảng 50.632 tỷ đồng từ nguồn vốn của nhà đầu tư (chưa bao gồm kinh phí vận hành, khai thác), giúp giảm áp lực cho ngân sách, đồng thời tận dụng được thế mạnh về quản trị từ khối tư nhân.

Cũng theo cơ quan soạn thảo, việc đầu tư khép kín đường Vành đai 4 TP.HCM sẽ cải thiện năng lực cạnh tranh của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam gồm TP.HCM và 7 tỉnh gồm Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Long An, Tiền Giang và Bà Rịa - Vũng Tàu.

Đây là khu vực chỉ chiếm 9,2% diện tích cả nước nhưng đóng góp hơn 45% GDP cả nước và gần 51% GDP của 4 vùng kinh tế trọng điểm, đem về hơn 42% tổng thu ngân sách. Trong đó, có 4 địa phương đạt tỷ lệ điều tiết ngân sách về Trung ương thuộc nhóm cao nhất (TP.HCM, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương).

Hạ tầng giao thông tại TP.HCM nói riêng và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam được đánh giá là chưa tương xứng với quy mô kinh tế. Ảnh minh họa: Quỳnh Danh.

Với riêng TP.HCM, cơ quan soạn thảo đánh giá đây là đô thị đặc biệt, trung tâm kinh tế của cả nước, đầu tàu kinh tế trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Tuy vậy, hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đặc biệt là các tuyến đường vành đai vẫn chưa được đầu tư theo tiến trình trong quy hoạch được duyệt.

Ngoài ra, việc đầu tư dự án này cũng đáp ứng nhu cầu vận tải liên vùng Đông Nam bộ, Nam Trung Bộ, Tây Nam Bộ, Tây Nguyên và kết nối với Campuchia; kết nối các khu công nghiệp, cảng biển và cảng hàng không quốc tế; kết nối các khu đô thị, mở rộng và phát triển đô thị...

Bổ sung cơ chế chuyển sang đầu tư công nếu không tìm được nhà đầu tư

Trình bày Báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư dự án đường Vành đai 4 TP.HCM, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết Ủy ban nhất trí với sự cần thiết của việc đầu tư dự án này.

Về nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, Chính phủ đề xuất cơ chế chính sách đặc thù, đặc biệt (Chính sách 7): "Dự án không phải thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn theo quy định của Luật Đầu tư công, Luật PPP". Tuy nhiên, theo các quy định, hướng dẫn của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong quản lý sử dụng tài chính, tài sản công có nội dung: "Quyết định chủ trương đầu tư hoặc quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư không xác định được nguồn vốn và khả năng cân đối vốn".

Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ căn cứ quy định của Luật Đầu tư công, Luật PPP hiện hành báo cáo bổ sung việc thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn cho dự án.

Cũng theo ông Mãi, Chính phủ đã đề xuất một số cơ chế, chính sách đặt thù để triển khai dự án, tuy nhiên, theo quy định của Luật PPP, cấp quyết định chủ trương đầu tư chỉ quyết định chủ trương đầu tư dự án tổng thể, không quyết định chủ trương đầu tư của từng dự án thành phần. Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, chỉnh lý cơ chế, chính sách này để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật và tránh vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện dự án.

Tương tự, đây là dự án có tính chất quan trọng đã được xác định là một trong những ưu tiên cần sớm đầu tư, hoàn thành theo các Nghị quyết của Đảng. Trong trường hợp các dự án thành phần theo phương thức PPP không lựa chọn được nhà đầu tư, việc phân cấp thẩm quyền để cho phép chuyển đổi sang hình thức đầu tư công nhằm bảo đảm tiến độ hoàn thành dự án là có cơ sở.

Ngoài ra, theo Quy chế số 01/2021 của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư khóa XIII quy định các dự án quan trọng quốc gia cần phải báo cáo cấp có thẩm quyền trước khi trình Quốc hội. Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ cần khẩn trương báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, cho ý kiến theo quy định.