Bức tranh thị trường sau đợt điều chỉnh
Mặc dù chỉ số VNIndex vẫn đang giao dịch quanh vùng đỉnh lịch sử 1,780 điểm, thực chất phần lớn cổ phiếu trên thị trường đã trải qua đợt điều chỉnh đáng kể. Điều này tạo ra một nghịch lý thú vị: chỉ số chính vẫn cao nhưng cơ hội đầu tư lại đang gia tăng.
Đợt phục hồi từ đáy tháng 11/2025 chủ yếu dựa vào một số cổ phiếu vốn hóa lớn mà nổi bật là VIC. Cổ phiếu này đã tăng mạnh hơn 60% trong giai đoạn này, với tỷ trọng cao trong chỉ số VNIndex (chiếm 14% vốn hóa của chỉ số), cổ phiếu này đã kéo thị trường đi lên và tạo ảo giác về sức mạnh chung của thị trường. Tuy nhiên, về bản chất, đa số cổ phiếu đã có sự điều chỉnh tương đối so với mức giá giao dịch trong giai đoạn từ 08/2025 đến 10/2025.
Số liệu thống kê từ Chứng khoán KIS cho thấy bức tranh rõ nét hơn về mức độ điều chỉnh của đợt suy giảm này. Có hơn 30% cổ phiếu trên sàn HSX đã giảm từ 10-20% so với đỉnh tháng 8-10, trong khi 32% số cổ phiếu còn lại thậm chí điều chỉnh trên 20%. Điều này có nghĩa là hơn 62% cổ phiếu đã trải qua đợt điều chỉnh đáng kể, bất chấp việc chỉ số chính vẫn neo cao. Đây chính là lúc định giá thị trường trở nên hấp dẫn nhất.
Thống kê mức độ điều chỉnh của cổ phiếu từ đỉnh tháng 09-10 (Nguồn: FiinproX, KIS Research)
Tỷ trọng vốn hóa của các cổ phiếu lớn (Nguồn: FiinproX, KIS Research)
Số lượng cổ phiếu định giá thấp tăng đáng kể
Phân tích sâu hơn về định giá, Chứng khoán KIS nhận thấy một xu hướng đáng khích lệ. Số lượng cổ phiếu được định giá thấp, tức là những mã có triển vọng tăng giá trên 15%, đã tăng mạnh trong thời gian gần đây. Nếu như trong tháng 8-9/2025, chỉ có khoảng 40% cổ phiếu được coi là định giá thấp, thì hiện tại con số này đã tăng lên 65%.
Sự gia tăng đáng kể về số lượng cổ phiếu định giá thấp đến từ hai nguyên nhân chính. Thứ nhất là đợt điều chỉnh giá vừa qua đã tạo ra khoảng cách giữa giá trị thực và giá thị trường của nhiều doanh nghiệp. Thứ hai là sự cải thiện trong hoạt động kinh doanh của các công ty niêm yết, thể hiện qua kết quả kinh doanh ấn tượng trong 9 tháng đầu năm 2025.
Lợi nhuận của các công ty niêm yết trong 9 tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 499 nghìn tỷ đồng, tăng trưởng ấn tượng 30% so với cùng kỳ năm trước. Con số này vượt xa mức tăng 16% ghi nhận trong cùng kỳ năm 2024 và càng tương phản mạnh với mức giảm 13% của năm 2023. Sự phục hồi mạnh mẽ này cho thấy nền kinh tế và doanh nghiệp Việt Nam đang trong giai đoạn tăng trưởng tích cực.
Đáng chú ý, Chứng khoán KIS nhận thấy tỷ lệ 65% cổ phiếu định giá thấp hiện tại tương đương với giai đoạn cuối năm 2024 và đầu năm 2025. Việc số lượng cổ phiếu định giá thấp tăng lên không chỉ hàm ý có nhiều cơ hội đầu tư hơn cho nhà đầu tư, mà còn cho thấy thị trường tổng thể đang có xu hướng được định giá thấp so với giá trị thực.
Số lượng cổ phiếu được định giá thấp theo thời giai (Nguồn: Fidana.vn, KIS Research)
Hiệu ứng tháng Giêng: Giai đoạn sinh lời tốt nhất trong năm
Bên cạnh yếu tố định giá hấp dẫn, Chứng khoán KIS nhận thấy một yếu tố quan trọng khác hỗ trợ cho triển vọng thị trường là hiệu ứng mùa vụ. Phân tích dữ liệu lịch sử cho thấy tháng Giêng và tháng Hai hàng năm là giai đoạn tạo ra lợi nhuận tốt nhất cho nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Để kiểm chứng sự tồn tại của hiệu ứng này một cách khoa học, Chứng khoán KIS sử dụng phương pháp phân tích lợi nhuận bất thường. Lợi nhuận bất thường được tính bằng cách lấy lợi nhuận hàng tháng trừ đi lợi nhuận bình quân hàng năm. Ví dụ, nếu VNIndex tăng 6.4% trong tháng 11/2023 trong khi lợi nhuận bình quân cả năm 2023 là 1% (lợi nhuận tính theo tháng), thì lợi nhuận bất thường sẽ là 5.4%. Cách tiếp cận này giúp loại bỏ xu hướng tăng dài hạn của thị trường, từ đó dễ dàng xác định các mô hình theo mùa vụ trong từng tháng.
Dữ liệu lợi nhuận bất thường từ năm 2001 đến năm 2024 được phân tích qua nhiều giai đoạn khác nhau, bao gồm toàn bộ khoảng thời gian 2001-2024, giai đoạn 2011-2024 và giai đoạn gần đây nhất 2015-2024. Mục đích là đánh giá xem hiệu ứng tháng Giêng có nhất quán theo thời gian hay không, đặc biệt khi thị trường trải qua những thay đổi về cơ cấu và quy mô.
Kết quả nghiên cứu khẳng định rõ ràng sự tồn tại của hiệu ứng tháng Giêng trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Tỷ lệ các tháng Giêng và tháng Hai có lợi nhuận bất thường dương cao hơn đáng kể so với các tháng khác trong năm. Hiệu ứng này xuất hiện nhất quán qua các giai đoạn phân tích khác nhau, cho thấy đây không phải là hiện tượng ngẫu nhiên mà là một đặc điểm có tính quy luật của thị trường.
Phân tích thống kê về lợi nhuận bất thường theo từng tháng trong năm (Nguồn: Fidana.vn, KIS Research)
Có nhiều giả thuyết giải thích cho hiệu ứng tháng Giêng. Một trong những lý do phổ biến là dòng tiền mới chảy vào thị trường đầu năm từ tiền thưởng Tết, cũng như tâm lý lạc quan của nhà đầu tư khi bước vào năm mới. Ngoài ra, nhiều quỹ đầu tư và tổ chức tái cơ cấu danh mục đầu năm, tạo thêm động lực cho thị trường.
Như vậy, sự kết hợp giữa định giá hấp dẫn và hiệu ứng mùa vụ tích cực tạo nên một cơ hội đầu tư đáng chú ý. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần lưu ý rằng không phải tất cả cổ phiếu đều hấp dẫn như nhau.
