Ô Lâm là xã miền núi của tỉnh An Giang, nơi phần lớn đồng bào Khmer sinh sống. Địa hình kết hợp giữa đồng bằng, đồi núi và đất rừng tạo điều kiện phát triển nông nghiệp, nhất là chăn nuôi trâu bò.
Tuy nhiên, nguồn cỏ tự nhiên ngày càng hiếm khi nhiều diện tích bị chuyển đổi sang trồng lúa màu. Bò nhiều, cỏ ít, người dân buộc phải đi cắt cỏ ở vùng xa mang về sử dụng hoặc bán lại cho những hộ có nhu cầu.
Chợ cỏ Ô Lâm bắt đầu nhộn nhịp vào lúc 10h mỗi ngày. Ảnh: D.T
Từ nhu cầu thực tế, một kiểu chợ độc lạ được hình thành - chợ cỏ Ô Lâm. Không bảng hiệu, không mái che, chỉ là một bãi đất trống ven con kênh, nhưng chợ đã tồn tại bền bỉ hàng chục năm, nuôi sống biết bao gia đình Khmer.
Không ai nhớ chính xác chợ ra đời từ khi nào. Họ chỉ biết rằng khi việc mua bán cỏ trở nên đều đặn và mang lại nguồn thu ổn định. Người dân rủ nhau tụ họp, rồi cứ thế chợ hình thành và hoạt động đến hôm nay.
Chợ họp quanh năm, nhưng nhộn nhịp nhất là mùa nước nổi. Khoảng 10h mỗi ngày, chợ bắt đầu đông vui. Dưới kênh, nhiều ghe, xuồng máy từ các cánh đồng xa đổ về, phần khoang chở đầy những bó cỏ còn đẫm sương. Trên bờ, xe máy, xe ba bánh, xe bò của người đến mua đứng thành hàng dài.
Cỏ được chuyển lên bãi đất trống, từng bó được người mua cẩn thận xem xét. Họ lựa độ non, độ già, độ tươi, bởi với người nuôi bò, chất lượng cỏ quyết định sức khỏe của đàn vật nuôi.
Giá cỏ ở chợ được quy ước chung, 3 bó 10.000 đồng, ai cũng mặc nhiên tuân theo. Điều đặc biệt là ở đây gần như không có chuyện trả giá. Người bán đưa, người mua nhận, thanh toán nhanh gọn với tiếng Khmer.
Cỏ được người mua chất lên xe, chở về nhà để chăn nuôi trâu bò. Ảnh: T.T
Chị Nèang Sa Ra (35 tuổi) chia sẻ: "Đồng bào Khmer nuôi bò giống như đồng bào Kinh nuôi heo. Nhà nào cũng nuôi vài con để lấy sức kéo hoặc bán thịt. Ai bận việc thì ra chợ mua cỏ. Mỗi ngày, tôi mua khoảng 30.000 đồng tiền cỏ, chỉ nuôi bằng rơm thì bò dễ bệnh lắm”.
Những người làm nghề cắt cỏ phải dậy từ 4h. Họ chuẩn bị cơm nước, mang theo dao, liềm, dây buộc rồi chèo ghe đi hàng chục cây số tìm cỏ.
Ông Chau Sơn (50 tuổi) kể: “Ngày trước cỏ nhiều, đi quanh xóm là đủ. Giờ phải đi xa, có khi qua tận xã khác mới kiếm được”. Sau một buổi cắt, ông thu nhập gần 200.000 đồng, khoản tiền tuy không lớn nhưng đủ cho gia đình sống qua ngày.
Thứ nhiều nơi bỏ đi lại trở thành kế mưu sinh của bà con Khmer ở An Giang. Ảnh: T.T
Gần 10 năm gắn bó với nghề, Ông Chau Mách (45 tuổi) cho hay, mỗi ngày xóm có gần 20 ghe cùng đi cắt cỏ. Mùa khô, cỏ ít, người dân phải vác nặng. Mùa nước thì ghe vào tận ruộng, thu hoạch nhanh hơn nhưng phải lội nước, chịu lạnh và bị muỗi cắn liên tục.
Ở nhiều nơi, cỏ dại chẳng có giá trị gì. Nhưng ở Ô Lâm, mỗi bó cỏ là một phần thu nhập, là bữa cơm, là tiền học của con trẻ. Chợ cỏ vì vậy không chỉ là điểm giao thương độc lạ giữa miền núi An Giang, mà còn là minh chứng sống động cho sức lao động bền bỉ, sự đùm bọc và ý chí mưu sinh của đồng bào Khmer.
