TP.HCM nên bắt đầu từ đâu để có trung tâm tài chính đúng nghĩa?

Thủ tướng yêu cầu phấn đấu đưa Trung tâm Tài chính Quốc tế đi vào vận hành ngay trong tháng 11. Bài toán lớn nhất cho TP.HCM lúc này là làm cách nào tạo nền tảng vững chắc.

Từ nhiều năm qua, TP.HCM luôn là trung tâm kinh tế năng động nhất cả nước. Giờ đây, thành phố đang được kỳ vọng cao hơn, trở thành nơi đặt Trung tâm Tài chính Quốc tế của Việt Nam, nơi hội tụ các định chế tài chính lớn, dòng vốn toàn cầu và công nghệ tài chính hiện đại.

Nghị quyết

TS Nguyễn Tuấn Anh hiện là giảng viên ngành Tài chính tại Đại học RMIT Việt Nam, cơ sở Nam Sài Gòn. Trước đó, ông từng giảng dạy môn Tài chính tại Hood College (Trợ lý Giáo sư Tài chính và Kế toán) và Đại học Texas tại Arlington (Trợ lý Giáo sư Tài chính kiêm nhiệm) tại Mỹ và Đại học Hutech TP.HCM.

Khung pháp lý đặc thù là điều kiện tiên quyết

- Chào ông, cảm ơn ông đã nhận lời chia sẻ cùng Tri Thức - Znews trong bối cảnh Thủ tướng vừa "chốt" thời gian vận hành Trung tâm Tài chính Quốc tế ngay trong tháng 11. Tuy nhiên đến nay, phải thừa nhận vẫn còn một số yếu tố chưa rõ ràng. Theo ông, TP.HCM cần phải hành động mạnh mẽ hơn như thế nào để biến đề án này thành hiện thực?

- Để hiện thực hóa IFC-HCM, thành phố cần hành động quyết liệt hơn trên 3 trụ cột: hoàn thiện pháp lý, đầu tư hạ tầng và thu hút nhân tài.

Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý đặc thù là điều kiện tiên quyết. TP.HCM nên đẩy nhanh xây dựng cơ chế riêng cho phép tăng tỷ lệ sở hữu nước ngoài lên đến 49% trong một số trường hợp đặc biệt, như tái cấu trúc ngân hàng yếu kém hay thu hút nhà đầu tư chiến lược. Đây là bước đi cần thiết để tạo môi trường cạnh tranh và hội nhập hơn cho thị trường tài chính.

Thứ hai, thúc đẩy hạ tầng tài chính và công nghệ. Tôi cho rằng việc triển khai cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) fintech theo Nghị định 94/2025/NĐ-CP sẽ giúp thử nghiệm mô hình mới, tương tự cách Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) đang làm. TP.HCM có thể tận dụng hợp tác với Nasdaq để chuyển giao công nghệ, qua đó hoàn thiện sàn giao dịch carbon và phái sinh hàng hóa dự kiến vào năm 2026.

Để hiện thực hóa IFC-HCM, thành phố cần hành động quyết liệt hơn trên 3 trụ cột: hoàn thiện pháp lý, đầu tư hạ tầng và thu hút nhân tài.

TS Nguyễn Tuấn Anh, giảng viên ngành Tài chính, Đại học RMIT Việt Nam

Song song đó, cần ưu tiên phát triển hạ tầng số và hạ tầng vật lý cho khu vực trung tâm tài chính quy mô 783 ha. Thành phố nên sớm kêu gọi 7 tỷ USD đầu tư cho khu vực này, đồng thời sớm khởi công tuyến metro Thủ Thiêm - Long Thành và metro đi Cần Giờ để kết nối chặt chẽ với sân bay Long Thành và cảng Cần Giờ, phù hợp với khuyến nghị của Global Financial Centres Index 38 (GFCI 38) về việc cải thiện cơ sở hạ tầng nhằm nâng hạng cạnh tranh.

Cuối cùng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt bởi TP.HCM vẫn đang thiếu nguồn nhân lực công nghệ cao. Thành phố có thể học mô hình TalentCorp của Malaysia, kết hợp giữa Nhà nước - học viện - doanh nghiệp để đào tạo kỹ năng số và tài chính.

Nếu các đề xuất này được thực hiện quyết liệt, tôi tin việc vận hành IFC-HCM vào cuối năm 2025 sẽ không chỉ là hiện thực, mà còn trở thành động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế Việt Nam. Đồng thời, TP.HCM hoàn toàn có thể đạt tốc độ tăng trưởng GRDP 10-11%/năm như dự báo của World Bank cho giai đoạn 2025-2026.

Dù vậy, thành phố cũng cần kiểm soát rủi ro "bong bóng" tài chính để đảm bảo phát triển bền vững.

- Rủi ro "bong bóng" tài chính mà ông nhắc đến là gì? Liệu có phải là việc mở "sandbox" thử nghiệm các mô hình tài chính mới như blockchain hay fintech, giao dịch xuyên biên giới?

- Việc triển khai sandbox cho các lĩnh vực như blockchain, fintech và giao dịch xuyên biên giới tại IFC-HCM có tính khả thi cao, nhưng cũng đi kèm với các rủi ro mà TP.HCM cần kiểm soát chặt chẽ.

Về tính khả thi, Nghị định 94/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ 1/7 đã tạo nền tảng pháp lý cho việc thử nghiệm các mô hình như Open API, cho vay ngang hàng (P2P lending) hay chấm điểm tín dụng. Tuy nhiên, giai đoạn đầu sandbox chỉ được phép trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam, nên chưa thể triển khai giao dịch xuyên biên giới.

Dù vậy, với quy mô fintech Việt Nam dự kiến đạt 50 tỷ USD vào năm 2030, TP.HCM vẫn có dư địa lớn để thu hút startup, đặc biệt khi có thể mở rộng hợp tác, ví dụ kết nối thử nghiệm tài sản số với Singapore để học hỏi kinh nghiệm quốc tế.

Dĩ nhiên, hướng đi này cũng đối mặt nhiều rủi ro, trong đó, an ninh mạng và rửa tiền là được xem là hai thách thức lớn nhất. Đồng thời, nợ xấu trong hệ thống ngân hàng cũng là nguy cơ lan truyền rủi ro tài chính.

Để giải quyết, TP.HCM cần áp dụng giám sát theo chuẩn Basel III với tỷ lệ an toàn vốn (CAR) tối thiểu 10,5%, đồng thời duy trì cơ chế đánh giá định kỳ như khuyến nghị của GFCI về "quy định linh hoạt".

Nếu được thiết kế cẩn trọng, mô hình sandbox này có thể tạo ra bước đột phá tương tự Dubai, nơi trung tâm blockchain đã giúp nâng hạng fintech quốc gia trên bản đồ toàn cầu.

Có thể lọt top 50 trung tâm tài chính toàn cầu trong thập kỷ tới

- Nếu so sánh với các trung tâm tài chính trong khu vực, ông đánh giá TP.HCM đang ở đâu trong bản đồ tài chính ASEAN? Để bắt kịp khu vực, TP.HCM cần có thể chế và mô hình đặc thù nào, tương tự như cách Singapore hay Dubai đã từng đi?

- Hiện, TP.HCM được xếp hạng 95 toàn cầu trong bảng GFCI, cao hơn Bangkok (hạng 102) nhưng còn khoảng cách xa so với Singapore (hạng 4), Kuala Lumpur (hạng 45) hay Jakarta (hạng 91). Dù điểm số hiện tại là 664 điểm, đã tăng 10 điểm so với kỳ trước, TP.HCM vẫn yếu ở hai mảng: fintech và hạ tầng tài chính.

Trong khi đó, Singapore dẫn đầu khu vực nhờ Cơ quan Tiền tệ (MAS) và cơ chế sandbox cởi mở, trong khi Trung tâm Tài chính ở Dubai (DIFC) lại gây ấn tượng với chính sách thuế ưu đãi, thúc đẩy 1.081 công ty mới thành lập chỉ trong nửa đầu năm 2025.

Để rút ngắn khoảng cách, như tôi chia sẻ ở trên, TP.HCM cần xây dựng thể chế đặc thù và mở rộng sandbox, đồng thời kết nối với ASEAN Fintech Network để tạo chuỗi giá trị khu vực.

Ngoài ra, TP.HCM có thể học Dubai với mô hình family office (trung tâm quản lý tài sản cho các nhà đầu tư toàn cầu) cùng quỹ mạo hiểm để thu hút vốn "xanh". Cùng với đó, cần triển khai visa nhanh cho chuyên gia, đào tạo nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy hợp tác công tư (PPP) cho các dự án hạ tầng lớn như sân bay Long Thành.

Nếu cải cách đồng bộ, TP.HCM hoàn toàn có thể lọt top 50 trung tâm tài chính toàn cầu trong 10 năm tới, góp phần nâng cao GDP Việt Nam vượt mức hiện tại.

- Từ trung tâm tài chính này, TP.HCM có thể dẫn dắt nguồn vốn như thế nào để tạo động lực thu hút đầu tư, phát triển thị trường tài chính hiện đại, kết nối toàn cầu và áp dụng các xu hướng mới như tài chính xanh, fintech hay tài sản số?

- IFC-HCM có thể trở thành "cầu nối vốn" của Việt Nam với thị trường tài chính quốc tế, giúp TP.HCM vừa thu hút đầu tư, vừa dẫn dắt đổi mới tài chính. Trong 7 tháng đầu năm, thành phố đã thu hút hơn 6,2 tỷ USD vốn FDI, đây là nền tảng quan trọng để phát triển các sản phẩm tài chính mới như trái phiếu xanh - lĩnh vực mà khu vực ASEAN+3 đạt quy mô 917 tỷ USD vào năm 2024.

Theo định hướng của Chính phủ, IFC-HCM sẽ tập trung vào thị trường vốn, phái sinh, fintech và giao dịch carbon, lấy cảm hứng từ mô hình Khu Thương mại Tự do (FTZ) Thượng Hải, nơi dòng vốn được tự do hóa hiệu quả.

Nếu cải cách đồng bộ, TP.HCM hoàn toàn có thể lọt top 50 trung tâm tài chính toàn cầu trong 10 năm tới.

TS Nguyễn Tuấn Anh, giảng viên ngành Tài chính, Đại học RMIT Việt Nam

Để dẫn dắt dòng vốn "xanh" hiệu quả, TP.HCM có thể xây dựng thị trường tín chỉ carbon, thúc đẩy tín dụng xanh cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua các quỹ ESG, đồng thời thu hút các quỹ đầu tư mạo hiểm.

Với fintech và ngân hàng thông minh, TP.HCM nên mở rộng sandbox thử nghiệm theo Nghị định 94/2025/NĐ-CP, không chỉ trong ngân hàng mà còn với tài sản số, tiền số và thanh toán kỹ thuật số.

Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, cần phối hợp với khung pháp lý về chứng khoán và tài sản kỹ thuật số. Việc kết nối với Mạng lưới Fintech ASEAN (AFIN) và Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) sẽ giúp TP.HCM học hỏi kinh nghiệm quản lý rủi ro, chuyển giao công nghệ và huy động nguồn lực quốc tế.

Theo dự báo, quy mô thị trường fintech Việt Nam có thể đạt 50,2 tỷ USD vào năm 2030, tạo nền tảng để TP.HCM hình thành hệ sinh thái fintech.

- Ý tưởng xây dựng IFC-HCM đã có từ trước, nay với việc sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu vào TP.HCM, cấu trúc vùng kinh tế - đô thị thay đổi đáng kể. Theo ông, đây là cú hích hay đặt ra thách thức mới cho chiến lược phát triển IFC-HCM?

- Tôi cho rằng đây là bước ngoặt mang tính đột phá, mang lại sức bật lớn hơn là thách thức cho tham vọng phát triển Trung tâm Tài chính Quốc tế của TP.HCM.

Việc sáp nhập đã hình thành một siêu đô thị hơn 14 triệu dân, diện tích gần 7.000 km2 và đóng góp khoảng 25% GDP cả nước. Quy mô đủ lớn này giúp TP.HCM trở nên hấp dẫn hơn trong mắt các định chế tài chính toàn cầu, khi thành phố không chỉ là trung tâm kinh tế mà còn là đầu mối của chuỗi giá trị mở rộng.

Trung tâm Tài chính Quốc tế TP.HCM có quy mô 783 ha. Ảnh: Quỳnh Danh.

Dưới góc nhìn lý thuyết "Lợi thế cạnh tranh quốc gia" của Michael Porter, sự hợp nhất vùng giúp củng cố thế mạnh nội tại, khi khu vực Bình Dương (cũ) mang lại nền tảng sản xuất công nghệ cao, tạo nhu cầu lớn về tài chính doanh nghiệp và thị trường vốn.

Trong khi đó, Bà Rịa - Vũng Tàu lại đóng góp lợi thế về năng lượng, logistics và cảng biển nước sâu, giúp định vị IFC-HCM tập trung vào hàng hóa phái sinh và logistics tài chính.

Sự đồng bộ về hạ tầng chiến lược, nhất là sân bay Long Thành dự kiến vận hành năm 2026 và cảng Cần Giờ khởi công cùng năm, sẽ giúp TP.HCM trở thành cửa ngõ giao thương và trung tâm điều phối tài chính của vùng kinh tế phía Nam. Với quy mô và sự đa dạng đó, thành phố hoàn toàn có thể kỳ vọng cải thiện vị trí trong bảng xếp hạng GFCI, từ thứ hạng 95 hiện nay lên nhóm 80 trong vòng 3 năm tới.

Tuy nhiên, thách thức nằm ở khả năng quản trị rủi ro vĩ mô, đặc biệt là vấn đề nợ xấu hệ thống và sự phối hợp giữa các cấp quản lý. Vì vậy, điều cốt lõi là TP.HCM cần nhanh chóng triển khai và vận hành hiệu quả khung pháp lý đặc thù theo Nghị quyết 98/2023/QH15, qua đó kiểm soát rủi ro và phát huy trọn vẹn tiềm năng về FDI, hạ tầng và năng suất mà cấu trúc siêu đô thị mới mang lại.

- Thị trường chứng khoán Việt Nam vừa được FTSE Russell nâng hạng. Theo ông, sự kiện này sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa thế nào đối với kế hoạch vận hành IFC-HCM?

- Việc FTSE Russell chính thức nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên nhóm "thị trường mới nổi thứ cấp", có hiệu lực từ tháng 9/2026 sau kỳ đánh giá giữa kỳ vào tháng 3, được xem là cú hích lớn cho IFC-HCM, tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực mạnh mẽ và củng cố niềm tin của nhà đầu tư quốc tế.

Theo ước tính của VinaCapital, sự kiện này có thể giúp thu hút 5-6 tỷ USD vào Việt Nam, trong đó khoảng 1 tỷ USD đến từ các quỹ ETF và phần còn lại từ các quỹ đầu tư chủ động theo dõi nhóm thị trường mới nổi. Lượng vốn này sẽ góp phần tăng thanh khoản, mở rộng quy mô và chiều sâu cho thị trường tài chính, tạo nền tảng quan trọng để TP.HCM vận hành trung tâm tài chính mang tầm khu vực.

Hiệu ứng lan tỏa đối với IFC-HCM còn thể hiện rõ ở việc thúc đẩy minh bạch và chuẩn hóa thị trường, bao gồm yêu cầu xếp hạng tín nhiệm và công bố thông tin theo chuẩn IFRS, qua đó nâng tầm năng lực huy động vốn. Bên cạnh đó, việc nâng hạng còn mở rộng cơ hội thu hút FDI vào các lĩnh vực công nghệ cao, đặc biệt là sau khi TP.HCM ký biên bản ghi nhớ hợp tác với Nasdaq vào tháng 10.

Không chỉ dừng lại ở thị trường vốn, cú hích này cũng có thể thúc đẩy các lĩnh vực phụ trợ như fintech và tài chính xanh. TP.HCM có thể tận dụng cơ hội để mở rộng "sandbox" thử nghiệm tài sản số và tiền số, đồng thời tiếp cận dòng vốn từ các quỹ lớn trong nhóm thị trường mới nổi như BlackRock, hướng tới mục tiêu nâng vốn hóa thị trường lên mức cao hơn đáng kể vào năm 2030.

- Cảm ơn ông về những chia sẻ này!