 |
| Một người đàn ông đi trên cầu vượt dành cho người đi bộ tại Bắc Kinh, |
| Một khu phức hợp nhà ở chưa hoàn thành của tập đoàn China Evergrande nằm ở ngoại ô thành phố Thạch Gia Trang, tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc, ngày 1/2/2024. Ảnh: Reuters. |
Cơn sốt thành cơn khủng hoảng
Năm 1998, Trung Quốc chính thức tư nhân hóa thị trường nhà ở. Từ chỗ chỉ 1/3 dân số sống ở thành thị, tỷ lệ này đã tăng lên 2/3, tức thêm gần 480 triệu người đô thị hóa trong chưa đầy 30 năm. Đây là cơ hội vàng cho các nhà thầu và chủ đầu tư bất động sản.
Tiền đổ vào bất động sản như thác. Với tầng lớp trung lưu mới nổi, nhà đất là kênh đầu tư an toàn nhất.
Theo Bloomberg, ở thời kỳ đỉnh cao, bất động sản đóng góp khoảng 1/4 GDP của Trung Quốc, đồng thời chiếm gần 80% tài sản của các hộ gia đình.
Giá nhà ở Thâm Quyến, Thượng Hải có lúc còn đắt đỏ hơn cả London (Anh) hay New York (Mỹ) nếu so sánh trên tương quan thu nhập người dân.
Năm 2020, lo ngại về bong bóng bất động sản và sự bất bình đẳng gia tăng trong lĩnh vực nhà ở, Trung Quốc siết tín dụng, áp “3 lằn ranh đỏ” về tỷ lệ nợ của các công ty bất động sản.
Kết hợp với các đợt phong tỏa Covid-19 nghiêm ngặt, hàng loạt công trình xây dựng bị đình trệ, dòng tiền của doanh nghiệp địa ốc dần cạn kiệt.
Sau đó, hàng chục doanh nghiệp bất động sản vỡ nợ. Hàng triệu căn hộ bỏ hoang, tồn kho nhà ở mới lên tới 400 triệu m2 tính đến tháng 5/2024.
Giá nhà bắt đầu giảm từ năm 2022. Đến tháng 8/2024, mức giảm xuống sâu nhất trong vòng 9 năm. Rất nhiều căn hộ hiện có giá trị thấp hơn cả số tiền vay mà chủ nhà còn đang phải trả ngân hàng.
Ví dụ, một căn nhà được mua với giá 2 triệu nhân dân tệ, vay nợ ngân hàng 1,5 triệu nhân dân tệ. Sau vài năm trả góp, hiện chủ nhà còn nợ 1,2 triệu tệ nhưng giá thị trường của căn nhà hiện chỉ còn 1 triệu tệ.
Hiện tượng “âm vốn”, “vỡ nợ thế chấp” khiến không ít người mua nhà thời giá vẫn đang ở đỉnh giờ tính chuyện bỏ nhà, ngừng trả nợ, hoặc mong bán được nhà để cắt lỗ, điều này càng đẩy giá xuống sâu hơn.
 |
| Tồn kho nhà ở mới tại Trung Quốc đã lên tới 400 triệu m² tính đến tháng 5/2024. Ảnh: Reuters. |
Từ năm 2022, Trung Quốc đã liên tục tung các biện pháp giải cứu ngành bất động sản. Tuy nhiên, các động thái giải cứu đến nay đều chưa đủ lực để đưa lại hiệu quả lớn.
Các ngân hàng Trung Quốc đang ôm khoản nợ xấu kỷ lục 3,5 nghìn tỷ tệ (492 tỷ USD) trong lĩnh vực bất động sản tính đến cuối tháng 9 năm nay.
Giá nhà giảm còn ảnh hưởng tới tâm lý tiêu dùng, làm trầm trọng thêm áp lực giảm phát. Cựu Bộ trưởng Tài chính Trung Quốc Lâu Kế Vĩ mới đây đã lên tiếng cảnh báo: khi tài sản nhà cửa mất giá, người dân sẽ càng thắt chặt chi tiêu, tạo vòng xoáy suy giảm kinh tế nguy hiểm.
Với ngành bất động sản, chỉ riêng việc kéo dài thêm một năm u ám cũng đủ khiến hàng triệu việc làm trong ngành xây dựng biến mất, tạo áp lực lên ngân sách địa phương, khiến hệ thống ngân hàng lung lay.
Cơn bão bất động sản Trung Quốc vẫn chưa có dấu hiệu tan. Các gói cứu trợ liên tiếp chỉ đang giúp thị trường duy trì tình trạng “thoi thóp”.
 |
| Nhu cầu mua nhà tại Trung Quốc vẫn co cụm vì tâm lý người mua muốn chờ đợi giá xuống đáy. Ảnh: Reuters. |
John Lam - Trưởng bộ phận nghiên cứu bất động sản của ngân hàng đầu tư UBS Trung Quốc - là “người đi ngược đám đông”, ông từng đưa ra tiếng nói lạc quan hiếm hoi về thị trường nhà đất Trung Quốc. Dù vậy, ông Lam vừa công khai rút lại toàn bộ dự báo tích cực của mình.
Trong báo cáo tháng 11, ông Lam tuyên bố: giá nhà tại Trung Quốc đại lục sẽ còn giảm thêm ít nhất 2 năm nữa, thay vì “sớm ổn định từ đầu 2026” như ông từng dự đoán vài tháng trước.
“Những ai mua nhà trong thập kỷ qua giờ đây đều đang lỗ. Điều này đã làm thay đổi kỳ vọng về giá nhà và niềm tin một thời rằng “mua nhà là chắc thắng”, niềm tin ấy giờ đã tan vỡ”, ông Lam nhận định.
Thay vì vội vàng xuống tiền mua nhà khi giá đang giảm, ngày càng nhiều người Trung Quốc lựa chọn đi thuê. Hiện tại, giá thuê nhà tại các thành phố hạng nhất xuống thấp, việc vay ngân hàng để mua nhà rồi cho thuê lại khiến người mua nhà bị lỗ. Nếu vay tiền để mua nhà ở, người mua cũng đối mặt với khả năng giá nhà còn giảm tiếp.
Giờ đây, ngay cả người lạc quan nhất cũng đã “đầu hàng” trước thực tế ảm đạm. Cuộc khủng hoảng bất động sản từng được kỳ vọng sẽ “sớm chạm đáy” giờ đây lại bước vào giai đoạn u ám kéo dài thêm.
Những cuốn sách để hiểu về Trung Quốc
Mục Thế giới giới thiệu tới độc giả các cuốn sách nên đọc để hiểu thêm về Trung Quốc - một trong những cường quốc châu Á và đối tác hàng đầu của Việt Nam trên nhiều lĩnh vực.
Độc giả có thể xem thêm tại đây.
