Theo quy định hiện hành tại Điều 3 Luật Thuế TNCN, có 10 nhóm thu nhập thuộc diện chịu thuế, bao gồm: thu nhập từ kinh doanh; thu nhập từ tiền lương, tiền công; thu nhập từ đầu tư vốn; thu nhập từ chuyển nhượng vốn; thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản; thu nhập từ trúng thưởng; thu nhập từ bản quyền; thu nhập từ nhượng quyền thương mại; thu nhập từ nhận thừa kế; thu nhập từ nhận quà tặng.
Tuy nhiên, theo cơ quan soạn thảo, trong bối cảnh đời sống kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, nhiều loại hình thu nhập mới phát sinh ngoài danh mục trên, đòi hỏi cần mở rộng cơ sở thuế để đảm bảo tính đầy đủ và công bằng trong thu thuế thu nhập cá nhân.
Bộ Tài chính cho biết, đã xuất hiện nhiều khoản thu nhập có tính chất đặc thù như: thu nhập từ chuyển nhượng tên miền internet quốc gia Việt Nam “.vn”, chuyển nhượng biển số xe ô tô trúng đấu giá (gắn liền với xe ô tô), giao dịch tài sản số (tài sản ảo, tài sản mã hóa)…
Các khoản thu nhập này về bản chất gần giống với các loại thu nhập không thường xuyên hiện nay như thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại – đều đã thuộc diện chịu thuế. Việc bổ sung là cần thiết để bao quát thực tiễn phát sinh, không để thất thu ngân sách.
Kinh nghiệm từ các nước cho thấy việc quy định linh hoạt các nhóm thu nhập chịu thuế là xu hướng phổ biến. Tại Thái Lan, thu nhập chịu thuế bao gồm cả hiện vật, như nhà ở miễn phí hoặc các khoản thuế do người sử dụng lao động chi trả thay. Trung Quốc quy định 9 nhóm thu nhập chịu thuế, trong đó có thu nhập bất thường như tiền thưởng, tiền bản quyền, phí tư vấn… Hàn Quốc cũng bao gồm các khoản thu nhập từ chuyển nhượng quyền sở hữu tài sản, bản quyền, giải thưởng bằng hiện vật, quyền khai thác khoáng sản và nhiều loại quyền tài sản khác. Đặc điểm chung của các nước này là sử dụng cách liệt kê kết hợp nguyên tắc mở để không bỏ sót các khoản thu nhập có tính chất không thường xuyên.
Theo dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung một nhóm thu nhập khác vào Luật Thuế TNCN, với các loại thu nhập cụ thể gồm: thu nhập từ chuyển nhượng tên miền internet quốc gia Việt Nam “.vn”; thu nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ giảm phát thải, tín chỉ các-bon; thu nhập từ chuyển nhượng biển số xe ô tô trúng đấu giá; thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số; thu nhập từ quyền sử dụng, quyền sở hữu, chuyển nhượng tài sản khác do Chính phủ quy định chi tiết.
Việc bổ sung nhóm thu nhập này nhằm hiện thực hóa các chủ trương tại Nghị quyết số 07-NQ/TW ngày 18/11/2016 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 23/2021/QH15 của Quốc hội về mở rộng cơ sở thuế.
Về phương pháp tính thuế, đối với các khoản thu nhập khác nói trên, thuế thu nhập cá nhân được tính bằng phần thu nhập vượt trên 20 triệu đồng theo từng lần phát sinh, nhân với thuế suất 5%. Đây là mức tương tự thuế suất đang áp dụng đối với thu nhập từ bản quyền và nhượng quyền thương mại hiện nay.
Đối với riêng trường hợp thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số nếu được thực hiện trên các sàn giao dịch quản lý minh bạch, công khai về giá và có tần suất giao dịch thường xuyên, dự thảo đề xuất áp dụng mức thuế suất 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần, tương tự như cách đánh thuế với chuyển nhượng chứng khoán.
Đồng thời, việc giao Chính phủ quy định chi tiết các khoản thu nhập khác nhằm đảm bảo tính linh hoạt, kịp thời xử lý các loại hình thu nhập phát sinh mới trong thực tiễn, phù hợp với nguyên tắc ban hành luật hiện nay – luật quy định nguyên tắc, chi tiết do Chính phủ hướng dẫn.
