Gần 60% DN chưa biết quy định mới
Sáng 21/10, phát biểu tại Hội thảo “Xuất khẩu Việt Nam trước yêu cầu thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường châu Âu”, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho biết trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, chuỗi cung ứng toàn cầu đã trở thành “xương sống” của thương mại quốc tế.
Song song với sự phát triển đó là những yêu cầu ngày càng khắt khe về trách nhiệm xã hội, môi trường và quản trị doanh nghiệp.
Theo ông Tuấn, các nền kinh tế lớn, đặc biệt là Liên minh châu Âu (EU), đang từng bước chuyển từ mục tiêu “hiệu quả kinh tế” sang “hiệu quả bền vững”. Trong vài năm gần đây, EU cùng một số quốc gia thành viên như Đức, Pháp, Hà Lan đã ban hành hoặc chuẩn bị thi hành hàng loạt quy định mới về giám sát, đánh giá và phòng ngừa rủi ro liên quan đến quyền con người và môi trường trong toàn bộ chuỗi cung ứng.
Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI.
Đáng chú ý, hai văn bản pháp lý mang tính nền tảng là Luật về nghĩa vụ thẩm định chuỗi cung ứng của doanh nghiệp (SCDDA) của Đức (có hiệu lực từ 1/1/2023) và Chỉ thị về thẩm định tính bền vững của doanh nghiệp (CSDDD) của EU (có hiệu lực từ 25/7/2024). Dù chủ yếu áp dụng cho các tập đoàn, doanh nghiệp có trụ sở tại châu Âu, nhưng phạm vi tác động lan tỏa đến toàn bộ hệ thống nhà cung ứng toàn cầu, trong đó có Việt Nam.
“Việt Nam hiện là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt ở các ngành dệt may, da giày, điện tử, nông – thủy sản. EU vẫn luôn là thị trường xuất khẩu lớn và ổn định nhất của chúng ta. Tuy nhiên, với những quy định mới, các doanh nghiệp Việt Nam chắc chắn sẽ đối mặt với nhiều thách thức về minh bạch thông tin, tiêu chuẩn môi trường và quyền con người”, ông Tuấn cảnh báo.
Toàn cảnh Hội thảo.
Ông cho rằng, việc không đáp ứng được các tiêu chuẩn hoặc từ chối cung cấp thông tin có thể khiến doanh nghiệp bị từ chối đơn hàng, thậm chí bị loại khỏi chuỗi cung ứng. Vì vậy, nâng cao nhận thức và chuẩn bị sớm là điều kiện tiên quyết giúp doanh nghiệp Việt duy trì năng lực cạnh tranh.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy mức độ sẵn sàng còn rất thấp. Khảo sát của VCCI trong giai đoạn tháng 7–8/2025 cho thấy, 59,3% doanh nghiệp và tổ chức có hoạt động xuất khẩu sang EU chưa từng nghe nói đến các quy định mới, và 36,6% mới chỉ nghe qua nhưng chưa tìm hiểu cụ thể.
“Điều này cho thấy khoảng cách rất lớn giữa những thay đổi chính sách đang diễn ra rất mạnh mẽ tại châu Âu và mức độ sẵn sàng của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Sự thiếu thông tin này dẫn đến tình trạng doanh nghiệp lo lắng quá mức nhưng lại chưa có sự chuẩn bị phù hợp để thích ứng”, ông Tuấn nói thêm.
Cơ hội cho DN Việt chuyển mình
Từ góc nhìn quốc tế, bà Vanessa Steinmetz - Giám đốc quốc gia Viện Friedrich Naumann Foundation (FNF) Việt Nam, cho rằng những thay đổi trong khung pháp lý châu Âu không chỉ là rào cản mà còn là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam chuyển mình.
“Các quy định mới của EU nhằm làm cho chuỗi cung ứng trở nên minh bạch và đáng tin cậy hơn. Dù điều này có thể khiến nhiều doanh nghiệp cảm thấy phức tạp, thậm chí lo ngại, nhưng cốt lõi của nó là xây dựng niềm tin giữa nhà sản xuất, nhà cung cấp và người tiêu dùng,” bà Vanessa nói.
Theo bà, chính sự minh bạch và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế sẽ giúp doanh nghiệp Việt trở thành đối tác mạnh mẽ, cạnh tranh hơn trên thị trường toàn cầu.
“Những doanh nghiệp thể hiện được trách nhiệm xã hội, quản trị tốt và bảo vệ môi trường sẽ có lợi thế vượt trội khi tiếp cận các thị trường phát triển như châu Âu”, bà nhấn mạnh.
Tại đây, TS. Nguyễn Thị Thu Trang – Trưởng nhóm nghiên cứu, Phòng WTO và Hội nhập (Ban Pháp chế, VCCI) nhấn mạnh rằng việc chủ động thích ứng với các quy định mới của EU chính là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp Việt Nam duy trì vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Theo bà Trang, bước đi đầu tiên và quan trọng nhất đối với doanh nghiệp là tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp luật Việt Nam về lao động và môi trường. Đây không chỉ là yêu cầu nội tại, mà còn là nền tảng để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe.
Bà khuyến nghị doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu, cập nhật và nâng cao nhận thức về những quy định mới của EU, từ đó chuẩn bị sẵn sàng về nguồn lực, quy trình và hệ thống quản lý. Cùng với đó, việc tăng cường trao đổi, phối hợp với các đối tác châu Âu trong quá trình thực hiện thẩm định chuỗi cung ứng khi được yêu cầu là điều không thể thiếu, giúp xây dựng niềm tin và duy trì quan hệ hợp tác lâu dài.
Ở tầm vĩ mô, các hiệp hội ngành hàng và cơ quan quản lý Nhà nước được khuyến nghị đẩy mạnh công tác thông tin, đào tạo và hỗ trợ doanh nghiệp. Cụ thể là tổ chức các hội thảo, khóa tập huấn, phát hành tài liệu hướng dẫn, đồng thời nhận diện và cảnh báo sớm các rủi ro liên quan đến quyền lao động và môi trường.
Bên cạnh đó, cần hỗ trợ doanh nghiệp trong công tác xác minh, chứng thực sự tuân thủ, đồng hành cùng họ trên con đường phát triển bền vững tại các thị trường xuất khẩu trọng điểm.
“Với các ngành hàng chủ lực như dệt may, da giày – chiếm trọng lớn trong kim ngạch xuất khẩu sang EU – việc chủ động nắm bắt và thích ứng với ‘luật chơi’ mới không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc để tồn tại và phát triển,” bà Trang nhấn mạnh.
