Lãi suất huy động và cho vay đang giảm
Chứng khoán KIS nhận thấy, sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, một số ngân hàng thương mại đã tăng lãi suất huy động để thu hút tiền gửi do thanh khoản căng thẳng. Điều này dẫn đến nguy cơ tăng chi phí vốn vay cho doanh nghiệp. Trước tình hình đó, SBV đã họp với các tổ chức tín dụng và chỉ đạo hạ lãi suất huy động vào ngày 25/2. Việc này buộc một số ngân hàng phải điều chỉnh lại lãi suất, cụ thể giảm từ 0.5-0.7% ở các kỳ hạn khác nhau.
Bên cạnh đó, SBV cũng ban hành văn bản số 1328/SBV-CSTT vào ngày 26/2, văn bản này chỉ đạo các ngân hàng duy trì lãi suất huy động ổn định và giảm lãi suất cho vay. Các ngân hàng được yêu cầu tiết giảm chi phí, ứng dụng công nghệ, sẵn sàng chia sẻ một phần lợi nhuận để hạ lãi suất cho vay, qua đó hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn với chi phí thấp. Nói cách khác, thay vì cố gắng giữ biên lợi nhuận cao, các ngân hàng được khuyến khích hy sinh một phần lợi nhuận để giảm lãi suất cho vay, góp phần phục hồi sản xuất kinh doanh trong bối cảnh kinh tế còn nhiều thách thức.
Đồng thời, SBV cũng nhấn mạnh việc tập trung tín dụng vào lĩnh vực sản xuất, lĩnh vực ưu tiên, lĩnh vực tạo ra tăng trưởng (tiêu dùng, đầu tư, xuất khẩu, chuyển đổi số...) và kiểm soát chặt tín dụng vào lĩnh vực rủi ro để đảm bảo an toàn hệ thống. SBV sẽ tăng cường thanh tra, giám sát việc các ngân hàng thực thi, xử lý nghiêm trường hợp cạnh tranh lãi suất không lành mạnh. Theo KIS, SBV đang muốn tạo điều kiện cho doanh nghiệp vay vốn với lãi suất hợp lý nhằm thúc đẩy tăng trưởng, phù hợp với mục tiêu GDP năm 2025 khoảng 8% mà Chính phủ đề ra.
Những biện pháp này cho thấy những nỗ lực của SBV trong việc giảm mặt bằng lãi suất. Dù các biện pháp này có một số hạn chế nhưng đã tỏ ra hiệu quả khi lãi suất cho vay thực tế bắt đầu giảm ở nhiều ngân hàng thương mại.
SBV đẩy thanh khoản trên thị trường mở
Bên cạnh các biện pháp trên, KIS cũng nhận thấy SBV đang sử dụng nghiệp vụ thị trường mở (OMO), một kênh điều tiết thanh khoản ngắn hạn, nhằm cung cấp thêm tiền cho hệ thống ngân hàng. Mục tiêu là khi thanh khoản dồi dào, các ngân hàng sẽ không phải cạnh tranh huy động bằng lãi suất cao, từ đó lãi suất huy động giảm xuống, kéo theo lãi suất cho vay cũng giảm.
Thực tế, Chính phủ đã chỉ đạo SBV nới lỏng chính sách tiền tệ hơn nữa để hỗ trợ tăng trưởng. Cụ thể, ngày 5/3/2025, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu SBV nghiên cứu giảm các lãi suất điều hành (như lãi suất tái cấp vốn, lãi suất OMO, lãi suất cho vay qua đêm...) nhằm hạ thêm lãi suất cho vay trong nền kinh tế. Đáp lại chỉ đạo này, SBV đã có những bước đi mạnh mẽ trên thị trường tiền tệ từ đầu tháng 3.
Hình 1: Số dư hợp đồng repos của NHNN (Nguồn: SBV, KIS Research)
Hình 2: Số dư Tín phiếu NHNN (Nguồn: SBV, KIS Research)
Cụ thể, trong tuần đầu tháng 3, SBV đã dừng phát hành tín phiếu (một loại chứng khoán ngắn hạn được SBV sử dụng để hút bớt tiền), đồng thời hạ lãi suất tín phiếu từ mức 4%/năm xuống còn khoảng 3.2%/năm. Việc giảm lãi suất tín phiếu khiến thanh khoản hệ thống ngân hàng trở nên dồi dào tạo dư địa cho việc giảm lãi suất.
Song song đó, SBV tăng cường bơm tiền qua OMO với kỳ hạn dài hơn. Trước đây, các khoản cho vay OMO thường chỉ có kỳ hạn 7 ngày, nhưng đầu tháng 3 vừa qua, lần đầu tiên sau nhiều tháng, SBV đã cho vay OMO với kỳ hạn 28 ngày; thậm chí có những phiên SBV chào thầu OMO tới 35 ngày và 91 ngày, đây là động thái chưa từng có kể từ cuối năm 2022. Việc kéo dài kỳ hạn cho vay OMO cho thấy SBV muốn hỗ trợ thanh khoản dài hạn hơn cho các ngân hàng, tạo nguồn vốn ổn định để cho vay ra nền kinh tế.
Kết quả của những động thái bơm thanh khoản này đã sớm phát huy tác dụng. Lãi suất trên thị trường liên ngân hàng, nơi các ngân hàng cho vay lẫn nhau, đã giảm rõ rệt. Nếu như cuối tháng 2 lãi suất qua đêm liên ngân hàng còn quanh mức 4.5-5%/năm, thì đến giữa tháng 3 đã giảm xuống dưới mốc 4%/năm.
Lãi suất giảm mở đường cho chứng khoán duy trì đà tăng
Theo Chứng khoán KIS, việc lãi suất hạ nhiệt sẽ mang đến những tín hiệu tích cực cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Thông thường, khi lãi suất tiền gửi giảm, kênh gửi tiết kiệm ngân hàng trở nên kém hấp dẫn hơn; dòng tiền có xu hướng dịch chuyển sang các kênh đầu tư khác có tiềm năng sinh lời cao hơn như chứng khoán hoặc bất động sản.
Thực tế này đã được ghi nhận trong các chu kỳ kinh tế trước đây khi lãi suất giảm thường kích thích người dân rút bớt tiền gửi để đầu tư cổ phiếu, kỳ vọng thu lợi cao khi thị trường đi lên. Đồng thời, lãi suất cho vay giảm cũng giúp doanh nghiệp giảm chi phí tài chính, cải thiện lợi nhuận, qua đó gián tiếp nâng cao định giá doanh nghiệp. Do đó, mặt bằng lãi suất thấp hiện nay được xem là bệ đỡ quan trọng để thị trường chứng khoán tiếp tục xu hướng tăng.
