Liệu AI có biến thành 'bong bóng' dotcom thứ 2?

Cuộc khủng hoảng dotcom vào cuối những năm 1990 là hệ quả của làn sóng đầu cơ quá mức vào các công ty công nghệ, đặc biệt là những startup Internet. Được thúc đẩy bởi kỳ vọng tăng trưởng vô hạn, dòng vốn ồ ạt đổ vào thị trường, đẩy định giá cổ phiếu lên mức phi thực tế.

Tuy nhiên, khi các doanh nghiệp này không thể tạo ra lợi nhuận một cách bền vững, nhà đầu tư dần mất niềm tin và dẫn đến đợt sụt giảm nghiêm trọng vào năm 2000-2002. Hàng tỷ USD vốn hóa thị trường bị xóa sổ, nhiều doanh nghiệp phá sản và nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái ngắn hạn.

Sau hơn 2 thập kỷ, sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) một lần nữa khiến nhà đầu tư liên tưởng đến “cái bóng” của cuộc khủng hoảng dotcom.

AI tương đồng với “bong bóng” dotcom?

Chia sẻ với Financial Times, tỷ phú đầu tư Ray Dalio tin rằng sự hào hứng của giới đầu tư đối với AI đã thổi phồng một “bong bóng” trên thị trường chứng khoán Mỹ.

“Giá cổ phiếu đã lên mức quá cao trong khi thị trường vẫn còn rủi ro về lãi suất. Sự kết hợp này có thể làm vỡ bong bóng”, nhà sáng lập quỹ đầu cơ Bridgewater Associates lưu ý.

Lời cảnh báo của một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất tại Phố Wall xuất hiện trong bối cảnh có nhiều lo ngại làn sóng tăng giá cổ phiếu AI tại Mỹ có thể đã đi quá xa. Nhà đầu tư cũng lo ngại tình trạng chi phí vay neo cao, đặc biệt sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hạ triển vọng cắt giảm lãi suất trong năm nay.

Tỷ phú Dalio khẳng định giá cổ phiếu của các công ty AI đã lên mức quá cao. Ảnh: Reuters.

“Giai đoạn hiện tại của chu kỳ thị trường rất giống với thời điểm 1998-1999. Chúng ta đang chứng kiến một công nghệ mới quan trọng, chắc chắn sẽ thay đổi thế giới và thành công. Nhưng một số người đang nhầm lẫn giữa sự thành công của công nghệ với sự thành công của các khoản đầu tư”, Dalio bổ sung.

Nasdaq 100, rổ chỉ số chuyên về cổ phiếu công nghệ, đã tăng gấp đôi vào năm 1999 nhưng sau đó mất khoảng 80% giá trị vào tháng 10/2002. Từ đầu năm 2023 đến nay, chỉ số này cũng đã tăng gấp đôi, nhờ đà tăng của các công ty như Nvidia - nhà sản xuất chip AI hàng đầu hiện nay.

Hôm 27/1, DeepSeek - một công ty AI Trung Quốc không quá nổi tiếng - công bố báo cáo cho thấy mô hình AI mới nhất của họ có thể cạnh tranh với OpenAI và Meta Platforms về hiệu suất nhưng lại có chi phí thấp hơn và không cần phần cứng quá phức tạp.

ChatGPT của OpenAI từng là ứng dụng miễn phí được tải xuống nhiều nhất trên App Store nhưng cũng đã bị thay thế bởi trợ lý AI DeepSeek vào cùng ngày.

Sau hàng loạt diễn biến này, thị trường chứng khoán Mỹ bất ngờ lao dốc trước tác động của cổ phiếu nhóm công nghệ. Tính riêng ngày hôm đó, Nvidia đã mất gần 600 tỷ USD vốn hóa.

Cuộc đua AI không chỉ là vấn đề lợi nhuận

Sự thành công của DeepSeek đặt ra câu hỏi về khả năng sinh lời của lĩnh vực AI sau khi các công ty công nghệ Mỹ rót hàng trăm tỷ USD vào các trung tâm dữ liệu.

Sự khó đoán về lợi nhuận từ AI càng được củng cố khi Sam Altman - nhà sáng lập OpenAI - tiết lộ công ty đang lỗ với gói ChatGPT Pro trị giá 200 USD/tháng do lượng người dùng quá cao. Song vào tuần trước, OpenAI vẫn công bố kế hoạch đầu tư tới 500 tỷ USD vào hạ tầng AI.

Mặt khác, thị trường cũng dấy lên nhiều nghi vấn về việc liệu Trung Quốc đã tìm ra giải pháp cạnh tranh trong ngành dù bị hạn chế nhập khẩu chip cao cấp từ Mỹ.

Hiện quốc gia tỷ dân đang cung cấp các chính sách hỗ trợ tài chính cho ngành công nghiệp AI, bao gồm việc thành lập các quỹ hỗ trợ ngành công nghiệp bán dẫn đang gặp khó khăn.

Cuộc đua AI có ý nghĩa lớn hơn nhiều so với lợi nhuận

Tỷ phú đầu tư Ray Dalio

Trong khi đó, dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden, Mỹ đã mở rộng các khoản trợ cấp lên đến hàng tỷ USD để khuyến khích các tập đoàn sản xuất chip ngay trên đất Mỹ.

Trong bối cảnh các tập đoàn công nghệ Mỹ tiếp tục mạnh tay đầu tư vào AI, Tổng thống Donald Trump cũng liên tục cam kết hỗ trợ ngành công nghiệp AI của Mỹ.

Tỷ phú Dalio nhấn mạnh sự hỗ trợ của chính phủ đối với các nhà phát triển AI là điều tất yếu nếu xét đến tầm quan trọng của việc giành chiến thắng trong cuộc đua toàn cầu, ngay cả khi điều đó phải đánh đổi bằng lợi nhuận.

Ông cảnh báo cuộc đua AI có ý nghĩa lớn hơn nhiều so với lợi nhuận. “Cuộc chiến công nghệ giữa Trung Quốc và Mỹ không chỉ là vấn đề lợi nhuận, mà còn liên quan đến ưu thế kinh tế và quân sự”, Dalio nói với Financial Times.

"Bong bóng AI" sắp vỡ?

AI đã trở thành “con cưng” của ngành công nghệ trong hơn 2 năm qua, thu hút hàng tỷ USD vốn đầu tư. Tuy nhiên, bước sang năm 2025, một số chuyên gia tin rằng đây có thể là thời điểm “bong bóng” AI tan vỡ.

CEO Baidu Robin Li từng cảnh báo rằng “mọi người sẽ thất vọng khi công nghệ không đáp ứng được những kỳ vọng mà sự phấn khích ban đầu đã tạo ra”. Ông cũng tuyên bố chỉ khoảng 1% công ty sẽ tồn tại khi cơn sốt AI lắng xuống.

Chia sẻ với Forbes, các chuyên gia từ Hội đồng Cố vấn AI/ML của Oxylabs dự đoán rằng sự hứng thú với AI sẽ giảm dần và công nghệ này sẽ bị giám sát chặt chẽ hơn.

Lợi nhuận chưa rõ ràng là một trong những rủi ro có thể chọc vỡ "bong bóng" AI. Ảnh: Bloomberg.

Mặc dù AI tạo sinh và các mô hình ngôn ngữ lớn đã gây được tiếng vang lớn, một số chuyên gia cảnh báo công nghệ này có thể không đáp ứng được những kỳ vọng ban đầu ở quy mô mà nhiều người từng hy vọng.

Chaudhry, nhà nghiên cứu tại Đại học College London và là người sáng lập ResearchPal, tin rằng lĩnh vực AI đang bước vào giai đoạn thu hẹp lợi nhuận.

“Các quy luật mở rộng đang bộc lộ giới hạn của chúng. Một số phòng thí nghiệm AI đã gợi ý rằng việc mở rộng quy mô mô hình và dữ liệu huấn luyện sẽ không còn tạo ra những đột phá như trước đây”, ông lưu ý.

Trong khi đó, CEO Oxylabs Černiauskas cho biết AI đang bị gắn thêm trách nhiệm và sự bền vững. “Các máy chủ vận hành AI đang gây áp lực lên môi trường và ngày càng có nhiều lo ngại về tính minh bạch trong cách AI hoạt động. Các công ty AI phải giải quyết những thách thức này nếu muốn duy trì niềm tin từ công chúng”, vị này chia sẻ.

Andrei, chuyên gia AI/ML và đồng sáng lập Technosophics, thậm chí còn đưa ra dự đoán táo bạo hơn khi cho rằng “bong bóng” AI tạo sinh đang đứng trên bờ vực vỡ tung. “Lượng tiền đổ vào AI tạo sinh trong bối cảnh không có lợi nhuận rõ ràng đã khiến kỳ vọng bị thổi phồng đến mức không bền vững”, Andrei giải thích.