Trong kỳ đánh giá mới nhất, tổ chức xếp hạng thị trường FTSE Russell đã chính thức nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường Cận biên lên thị trường Mới nổi thứ cấp. Việc được nâng hạng là một trong những dấu mốc quan trọng trong hành trình phát triển hơn 25 năm qua của thị trường chứng khoán Việt Nam, tạo cơ hội lớn để Việt Nam thu hút nguồn lực vốn nước ngoài và ngày càng hội nhập sâu rộng vào hệ thống tài chính quốc tế.
Trao đổi về vấn đề này trong Talk show Phố Tài chính (The Finance Street) trên VTV8, bà Nguyễn Hoài Thu, CFA, Phó Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital, một trong những tập đoàn đầu tư uy tín hàng đầu tại Việt Nam, cũng như đã có nhiều sự đóng góp cho thị trường vốn, thị trường chứng khoán của Việt Nam trong hai thập kỷ qua đã đánh giá, việc nâng hạng thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam mang ý nghĩa lớn đối với sự phát triển kinh tế của đất nước, nâng hạng giúp thu hút vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài từ quỹ chủ động và quỹ chỉ số, cung cấp nguồn lực để doanh nghiệp mở rộng sản xuất, nâng cao cạnh tranh và vị thế quốc tế.
Như bà cũng đã thấy, thị trường chứng khoán Việt Nam đang trải qua giai đoạn tăng trưởng chưa từng có về cả điểm số lẫn thanh khoản trong bối cảnh nền kinh tế đang tăng trưởng mạnh mẽ, bà đánh giá như thế nào về điều này?
Bà Nguyễn Hoài Thu: Đây là kết quả tích cực, phản ánh những nỗ lực và hành động quyết liệt của Chính phủ, Bộ Tài chính, UBCK và các cơ quan liên quan trong việc phát triển thị trường vốn Việt Nam ngày càng bền vững, minh bạch.
Việc nâng cấp hạ tầng công nghệ lên KRX, ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP (sửa đổi bổ sung NĐ 115 hướng dẫn Luật Chứng Khoán) và Quyết định 2014/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam là những minh chứng cho việc Việt Nam đã và đang tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để phát triển thị trường chứng khoán, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia thị trường.
Và thực tế, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đã không ngừng phát triển trong suốt 25 năm qua. Hiệu suất của Việt Nam cũng tốt hơn nhiều thị trường chứng khoán châu Á khác trong thập kỷ gần đây. Bên cạnh đó, thanh khoản của TTCK Việt Nam hiện nay đang dẫn đầu ASEAN với giá trị giao dịch trung bình hàng ngày trên 1 tỷ USD, và sự kiện FTSE nâng hạng Việt Nam lên thị trường mới nổi thứ cấp là cột mốc lịch sử quan trọng trong tiến trình phát triển này.
Sau nhiều nỗ lực thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đã được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE. Là một chuyên gia lâu năm trong ngành cũng đã theo dõi nhiều sự kiện nâng hạng của các quốc gia khác, bà đánh giá sự kiện nâng hạng quan trọng với một thị trường như thế nào?
Bà Nguyễn Hoài Thu: Việc nâng hạng thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam mang ý nghĩa lớn đối với sự phát triển kinh tế của đất nước. Nâng hạng giúp thu hút vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài từ quỹ chủ động và quỹ chỉ số, cung cấp nguồn lực để doanh nghiệp mở rộng sản xuất, nâng cao cạnh tranh và vị thế quốc tế. Nhà đầu tư tổ chức không chỉ cung cấp vốn mà còn là đối tác chiến lược, thúc đẩy quản trị minh bạch, cải thiện hiệu quả hoạt động, duy trì niềm tin cổ đông.
Ngoài ra, nâng hạng giúp tăng chiều sâu cho TTCK, khắc phục tình trạng nhà đầu tư cá nhân chiếm 90% giao dịch như hiện nay. Sự tham gia của nhà đầu tư tổ chức, với dòng vốn ổn định, sẽ góp phần làm giảm biến động thị trường, nâng cao tính bền vững và chất lượng giao dịch. Cách tiếp cận đầu tư bài bản, phân tích dài hạn của họ lan tỏa tư duy đầu tư cơ bản, rất cần thiết cho thị trường Việt Nam hiện nay. Điều này giúp TTCK phát triển ổn định, hỗ trợ doanh nghiệp hiện thực hóa mục tiêu dài hạn, đồng thời nâng cao uy tín tài chính quốc tế của Việt Nam.
Vậy để một thị trường vốn phát triển bền vững và thu hút được nhà đầu tư trong và ngoài nước mạnh mẽ hơn nữa thì Việt Nam cần thực hiện những gì để thị trường tiếp tục cải thiện trong tương lai, giai đoạn sau khi được nâng hạng?
Bà Nguyễn Hoài Thu: Theo tôi, để TTCK Việt Nam phát triển mạnh mẽ và bền vững, cần giải quyết bốn vấn đề chính.
Thứ nhất, cải thiện chất lượng “hàng hóa” trên thị trường. Hiện nay, cơ cấu vốn hóa mất cân bằng, với 60% tập trung vào ngân hàng và bất động sản. Tỷ lệ cổ phiếu lưu hành tự do tại nhiều doanh nghiệp lớn, đặc biệt doanh nghiệp nhà nước, còn thấp. Cần thúc đẩy cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, khuyến khích IPO doanh nghiệp tư nhân trong các ngành công nghệ, tiêu dùng, y tế, công nghiệp để đa dạng hóa cơ hội đầu tư. Doanh nghiệp niêm yết phải áp dụng chuẩn mực quốc tế về quản trị, minh bạch thông tin, và chuyển sang báo cáo tài chính theo IFRS để tiếp cận chuẩn toàn cầu.
Thứ hai, tăng cường giám sát tuân thủ pháp luật, xử lý nghiêm các hành vi thao túng giá cổ phiếu để củng cố niềm tin cho nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Thứ ba, sau nâng hạng của FTSE Russell, TTCK Việt Nam cần hướng tới nâng hạng bởi MSCI. Điều này đòi hỏi nới lỏng giới hạn sở hữu nước ngoài ở các ngành không cần thiết hạn chế, đồng thời triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP), thay thế giải pháp ký quỹ 100% tạm thời, nhằm thu hút dòng vốn tổ chức dài hạn.
Thứ tư, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô – yếu tố Việt Nam đã làm tốt và được nhà đầu tư quốc tế đánh giá cao. Tiếp tục duy trì nền tảng này là cần thiết để đảm bảo TTCK phát triển bền vững, hỗ trợ doanh nghiệp hiện thực hóa mục tiêu dài hạn, và nâng cao vị thế tài chính quốc tế.
Như bà vừa chia sẻ, thị trường vốn không chỉ là công cụ hỗ trợ tăng trưởng mà còn là trụ cột trong việc hiện thực hóa các mục tiêu dài hạn và bền vững, cần nguồn vốn và sự đồng hành của các quỹ đầu tư, vậy bà đánh giá hiện nay quy mô các nhà đầu tư tại Việt Nam đang ở giai đoạn phát triển nào?
Bà Nguyễn Hoài Thu: Thị trường vốn Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và hiện thực hóa mục tiêu phát triển dài hạn, bền vững cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, quy mô các nhà đầu tư tại Việt Nam hiện đang ở giai đoạn phát triển sơ khai, đặc biệt khi xét đến sự tham gia của nhà đầu tư tổ chức và tính chuyên nghiệp.
Hiện nay, nhà đầu tư cá nhân chiếm tới 90% giá trị giao dịch hàng ngày, với tài khoản bình quân chỉ vài trăm triệu đồng, và thiếu các nguồn lực để phân bổ vốn hiệu quả (tri thức, kinh nghiệm, thời gian,...). So với các TTCK như Thái Lan (nhà đầu tư cá nhân chiếm ~40%), Việt Nam vẫn phụ thuộc lớn vào nhà đầu tư nhỏ lẻ, thiếu chuyên môn. Điều này cho thấy thị trường chưa đạt đến giai đoạn trưởng thành, nơi nhà đầu tư tổ chức đóng vai trò chủ đạo.
Ngành quỹ đầu tư, một trụ cột quan trọng, có tổng tài sản đang được quản lý chỉ khoảng 6% GDP, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Số lượng người đầu tư vào chứng chỉ quỹ dưới 0,5% dân số, so với 20-50% ở các thị trường châu Á khác. Dù một số quỹ mở (như các quỹ cổ phiếu do VinaCapital quản lý) đạt tăng trưởng ấn tượng (20-22%/năm), quy mô ngành quỹ vẫn còn quá nhỏ, cho thấy tiềm năng tăng trưởng lớn nhưng cũng phản ánh giai đoạn phát triển ban đầu nhiều khó khăn.
Để tiến tới giai đoạn chín muồi, Việt Nam cần tăng quy mô và tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức, nâng cao tính chuyên nghiệp, và khuyến khích sự tham gia của quỹ đầu tư để phân bổ vốn hiệu quả hơn, đồng hành cùng mục tiêu vốn dài hạn của doanh nghiệp, qua đó giảm sự lệ thuộc vào hệ thống ngân hàng, giúp nền kinh tế phát triển bền vững.
Với bối cảnh diễn biến kinh tế thế giới và sự tăng trưởng kinh tế Việt Nam mạnh mẽ cùng những chính sách đột phá trong kỷ nguyên vươn mình như hiện nay, thị trường vốn của Việt Nam sẽ phát triển như thế nào trong thời gian tới theo bà?
Bà Nguyễn Hoài Thu: Chúng tôi tin rằng với sự điều hành nền kinh tế đang rất tích cực của Chính phủ, chúng ta có thể đạt được tăng trưởng GDP ở mức 7%- 8% trong một kỳ dài hạn ở phía trước, điều này cũng là một điểm tựa vững chắc cho thị trường chứng khoán phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
Cùng với việc phát triển về quy mô, chúng ta phải hướng đến mục tiêu xây dựng nền tảng cho tự chủ tài chính của quốc gia, trong đó phát triển nội lực các doanh nghiệp Việt trở nên mạnh mẽ, quản trị minh bạch, và vươn tầm quốc tế.
Chúng tôi cho rằng, trong thời gian tới thị trường vốn sẽ phát triển tích cực theo các hướng, thứ nhất là đột phá trong khung pháp lý và phát triển sản phẩm mới, giúp thị trường bắt kịp xu hướng toàn cầu, góp phần đa dạng hóa cơ hội đầu tư cho nhà đầu tư.
Thứ hai là ngành quỹ sẽ có sự lớn mạnh hơn khi được hỗ trợ bởi nhiều giải pháp đồng bộ, bao gồm giáo dục tài chính đại chúng nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng cho nhà đầu tư, khuyến khích hình thành thói quen đầu tư dài hạn, tích sản qua quỹ mở thay vì đầu cơ ngắn hạn. Sự phát triển của quỹ mở, ETF, quỹ hưu trí tự nguyện cũng sẽ giúp tạo nguồn vốn tổ chức dài hạn trong nước, qua đó giảm bớt sự phụ thuộc vào dòng vốn ngắn hạn từ nước ngoài.
Bên cạnh đó, ngày càng nhiều định chế tài chính quốc tế như quỹ chỉ số, quỹ hưu trí, quỹ đầu tư quốc gia nước ngoài quan tâm đến Việt Nam nhờ triển vọng tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế.
Là một thành viên có nhiều đóng góp cho thị trường suốt hai thập kỷ qua, bên bà sẽ có những chiến lược phát triển như thế nào qua đó tiếp tục đóng góp nhiều hơn vào sự phát triển của thị trường vốn Việt Nam trong giai đoạn tới?
Bà Nguyễn Hoài Thu: VinaCapital đã và đang rất tích cực góp ý và đề xuất giải pháp với Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán và các cơ quan ban ngành nhiều giải pháp để phát triển thị trường vốn và ngành quỹ ở Việt Nam, tập trung vào bốn nhóm giải pháp.
Thứ nhất là minh bạch hóa thị trường, tạo thêm hàng hóa có chất lượng trên thị trường chứng khoán như đã tôi đã nêu ở trên.
Thứ hai, nâng cao nhận thức và sự chuyên nghiệp của nhà đầu tư thông qua giáo dục tài chính đại chúng, và các chính sách thuế ưu đãi cho nhà đầu tư tích lũy tài sản.
Thứ ba, tăng cường kênh phân phối quỹ mở. Quỹ mở huy động vốn nhàn rỗi ổn định, biến vốn nhỏ lẻ thành dòng vốn lớn, chuyên nghiệp, đầu tư vào doanh nghiệp chất lượng. Với tầm nhìn dài hạn, quỹ mở giảm biến động thị trường, thúc đẩy quản trị doanh nghiệp minh bạch. VinaCapital đề xuất sửa Luật Các Tổ chức Tín dụng, cho phép ngân hàng thương mại phân phối quỹ mở, xây dựng quy trình cấp chứng chỉ hành nghề cho nhân viên ngân hàng, tận dụng mạng lưới chi nhánh để mở rộng độ bao phủ, chuẩn hóa đội ngũ tư vấn, tăng niềm tin nhà đầu tư.
Thứ tư, đa dạng hóa sản phẩm quỹ đầu tư. Đề xuất đẩy nhanh phê duyệt ETF mới (chủ động, chiến lược, theo chủ đề, trái phiếu), sửa luật để phát triển quỹ REITs, và hoàn thiện Quỹ bổ sung hưu trí tự nguyện (QHTBSTN). Giải pháp cho QHTBSTN bao gồm bỏ quy định đầu tư 50% vào trái phiếu chính phủ, thiết kế phân bổ tài sản theo độ tuổi, tích hợp cơ chế đăng ký tự động, miễn thuế TNCN khi rút đúng hạn, áp dụng cơ chế hoãn thuế, cho phép chuyển đổi tài khoản để đảm bảo tính liên tục.
Những giải pháp này nhằm xây dựng thị trường vốn bền vững, thu hút dòng vốn dài hạn, hỗ trợ doanh nghiệp và nhà đầu tư cá nhân.
